Huyện Trần Đề có 14 ngôi chùa Khmer, một trong những ngôi chùa được nhiều du khách ghé tham quan là chùa Kom Pong Pro Tel (gọi tắt là Pro tel), (Kom Pong dịch sang tiếng việt là cây Ngãi, Protel là chứa nhiều; Kom Pong Protel là khu vực chứa nhiều cây Ngãi, do trụ trì đời trước đặt tên), cư dân địa phương gọi là chùa Sóc Tia, cho đơn giản dễ nhớ gần gũi với đời sống. Chùa tọa lạc tại ấp Sóc Lèo, xã Lịch Hội Thượng, huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng. Chùa cách UBND xã Lịch Hội Thượng khoảng 500 m.

Cổng chùa Kom Pong Pro Tel

Lịch sử Chùa Kom Pong Pro Tel được xây dựng năm 1800 trên diện tích đất rộng 30.260,7 m² . Ngôi chùa xưa đã bị xuống cấp, năm 2004, Hòa thượng Trần Khê vận động bà con phật tử gần xa đóng góp tiền của xây dựng lại ngôi chánh điện, và sau 10 năm xây dựng ngôi chánh điện cũng được khánh thành vào năm 2014. Từ lúc xây dựng đến nay, chùa đã trải qua 19 đời trụ trì, trong đó Hòa thượng Trần Công trụ trì lâu nhất với thời gian 61 năm.

Từ bên trong nhìn ra cổng chính

Cổng chùa Kom Pong Pro Tel là một công trình kiến trúc được xây dựng bằng bê tông, sơn màu trắng ánh vàng, bên dưới cổng gồm 2 cột trụ vuông chống đỡ cho phần mái tháp. Phần cổng vòm phía trên bao gồm 03 ngọn tháp nhọn đặc trưng của kiến trúc Angkor, thêm hình ảnh tượng phật ngồi giữa uy nghiêm. Hai bên cổng vào có 2 tượng sư tử và hai con rắn năm đầu uốn lượn.

Bước vào khuôn viên của chùa, có rất nhiều cây xanh cao to che bóng mát được trồng ngay hàng thẳng lối dọc theo đường vào chùa. Dọc lối vào chùa là tượng tiên nữ xen kẽ ở hai bên lối vào. Bên phải là tượng Phật Thích Ca nhập niết bàn dài 10m được đặt trên bệ tượng đương nằm có phần mái che, để mọi người đến thắp hương, cầu nguyện trước khi vào chánh điện. Nhìn về hướng Đông Nam là tượng Đức Phật đứng uy nghi trên bệ tượng cao trang nghiêm cứu độ chúng sinh.

Mặt trước Ngôi Chánh điện

Chánh điện được xây dựng ở vị trí trung tâm, có nền cao hơn các hạng mục khác, bao quanh là hàng cột, mái chánh điện ví như một tam giác cân vô cùng cân đối tượng trưng cho sự hài hòa hoàn mỹ bất di bất dịch của cuộc đời. Chân nền chánh điện rộng và giật lùi dần về bên trên thành hình tam cấp. Cấp trên cùng là mặt bằng chánh điện hình chữ nhật theo hướng Đông - Tây có chiều dài 24m, rộng, 14m, cao 28m và quay mặt về hướng Đông. Bởi vì theo quan niệm của người Khmer đức Phật ở phương Tây quay mặt về hướng Đông để cứu độ chúng sinh.

Toàn cảnh ngôi Chánh điện

Cũng giống như các ngôi chùa Khmer khác, bên trong chánh điện Chùa Kom Pong Pro Tel có các hoa văn trang trí, các bức tranh về cuộc đời của Đức Phật, qua đó gửi gắm thông điệp ý nghĩa về giáo lý nhà Phật. Ở trung tâm chánh điện là một pho tượng Thích Ca Mâu Ni cao 2m được đặt trên bệ tượng cao khoảng 3,5m. Trước ngôi chánh điện là cột cờ kiểu Khmer cao khoảng 8 mét, chân cột cờ có 4 hình tượng rắn Nagar xòe 5 đầu khá sinh động, nhằm nhắc đến điển tích rắn xòe đầu ra để che mưa cho Đức Phật khi người tọa thiền.

Gian thờ Phật Thích ca Mâu ni bên trong Chánh điện

Trong khu vực Chùa Kom Pong Pro Tel, có một hồ nước với 4 góc hồ là 4 tượng sư tử màu xanh và chính giữa hồ là tượng đầu vị Thần Bốn Mặt (Maha Prum). Ngoài ra, chung quanh chùa còn có những loại tháp lớn nhỏ đủ kiểu và loại khác nhau. Đây là những tháp để hài cốt.

Tượng Thần Bốn Mặt (Ha ma Prum)

Ngoài ra, Chùa Kom Pong Pro Tel còn có các công trình như: Sala (nhà hội) nơi tín đồ dâng cúng lễ và cũng là nơi dùng bữa vào dịp lễ của nhà sư cùng phật tử; dãy nhà tăng (2 tăng xá), nơi ở các sư; nhà ở của các lục cả, lục nhì (trụ trì, trưởng, phó); khu nhà ăn, lớp học cho các sư cũng là trường học cho trẻ em ở phum, sóc. Những công trình phụ trợ này đều mang ý nghĩa riêng, góp phần làm phong phú thêm tô đẹp cho ngôi chùa.

Theo trụ trì Đại đức Lý Cháttra, hiện nay chùa có hơn 40 sư đang tu, có khoảng 3.000 tín đồ, tương đương hơn 600 hộ, đa số tín đồ đều là đồng bào dân tộc Khmer. Hàng năm, chùa thường tổ chức các lễ theo nghi thức truyền thống của phật giáo Nam tông Khmer và văn hóa của đồng bào Khmer, như: Lễ phật đản, Lễ nhập hạ, Lễ Sene ĐolTa, Lễ xuất hạ, Lễ dâng y, Lễ dâng bông,…thu hút đông đảo tín đồ phật tử, du khách về tham dự./.